Pedagog szkolny
Godziny pracy pedagoga szkolnego w roku szkolnym 2019/2020:
Poniedziałek 8.20 - 13.50
Wtorek 9.15 - 11.50, 13.05-13.50
Środa 8.20 - 12.55
Czwartek 8.20 - 11.50
Piątek 8.20 - 11.50
Pedagog szkolny: mgr Justyna Sadowska
Działania pedagoga szkolnego obejmują wszystkie płaszczyzny szkolnego życia.
Pedagog szkolny:
- udziela uczniom pomocy w eliminowaniu napięć psychicznych nawarstwiających się na tle niepowodzeń szkolnych,
- udziela porad uczniom w rozwiązywaniu trudności powstających na tle konfliktów rodzinnych,
- udziela porad i pomocy uczniom posiadającym trudności w kontaktach rówieśniczych i środowiskowych,
- przeciwdziała skrajnym formom niedostosowania społecznego młodzieży,
- rozpoznaje warunki życia i nauki uczniów sprawiających trudności w realizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego,
- udziela pomocy wychowawcom i nauczycielom w ich pracy z uczniami sprawiającymi trudności wychowawcze i dydaktyczne,
- organizuje opiekę i pomoc materialną uczniom opuszczonym, osieroconym, uczniom z rodzin patologicznych, wielodzietnych, uczniom wychowującym się w rodzinach o szczególnie trudnej sytuacji materialnej,
- wnioskuje o kierowanie spraw uczniów z rodzin zaniedbanych środowiskowo do sądów dla nieletnich,
- prowadzi zajęcia profilaktyczne, trening asertywności, zajęcia dotyczące radzenia sobie ze stresem, napięciami, agresji,
- ćwiczy z uczniami z trudnościami w uczeniu oraz zaburzeniami w uczeniu (dysleksja, dysgrafia itp.),
- prowadzi zajęcia integracyjne w klasach I,
- prowadzi konsultacje dla rodziców,
- współpracuje z instytucjami takimi jak MOPS, Sąd, Policja , PPP, Urząd Miasta.
Do pedagoga szkolnego przyjdź gdy:
• Czujesz, że nikt Cię nie rozumie, jesteś samotny.
• Nie potrafisz porozumieć się z nauczycielem.
• Masz problemy rodzinne, znajdujesz się w trudnej sytuacji materialnej.
• Chcesz podzielić się swoją radością, sukcesem.
• Chciałbyś pomóc innym, nie wiesz w jaki sposób.
• Masz ciekawe pomysły, którymi chcesz się podzielić.
Przyjdź także z każdą sprawą, z którą sam nie potrafisz sobie poradzić.
Na terenie szkoły o pomoc możesz się zwrócić także do: nauczyciela, wychowawcy, pedagoga i każdego pracownika szkoły.
Kiedy rodzic powinien skorzystać z pomocy pedagoga?
Należałoby odpowiedzieć krótko: zawsze, gdy dzieje się krzywda dziecku - jeśli rodzice zauważą w zachowaniu córki lub syna coś niepokojącego, co może mieć związek ze szkołą, gdy dziecko skarży się na kogoś, gdy boi się (uczniów bądź nauczycieli). Bezwzględnie trzeba zgłaszać pedagogowi takie fakty jak: pobicia, wymuszenia pieniędzy, propozycje nabycia narkotyków. Każde dziwne, nietypowe zachowanie dziecka szkolnego wymaga zainteresowania dorosłych. Najpierw rodziców, a później - również pedagoga.
Pedagog w ramach swojej działalności systemowej zajmuje się również tymi dziećmi, które nie radzą sobie z nauką. Jeśli więc rodzice zauważą, że ich dziecko pracuje wolniej niż inne, ma problemy z koncentracją uwagi, czy np. z powodu wad wzroku, słuchu, kłopotów zdrowotnych wymaga szczególnej opieki - powinni skontaktować się z pedagogiem.
Rodzice dzieci wybitnie zdolnych również powinni zasięgnąć rady pedagoga na temat przebiegu kształcenia swoich pociech. Być może wskazane byłoby realizowanie indywidualnego toku nauki lub rozwijanie uzdolnień ucznia w innej formie.
Będąc specjalistą od wychowania, pedagog służy fachową pomocą dorosłym, którzy borykają się z różnymi problemami wychowawczymi w domu. Trudne sytuacje rodzinne są często wywoływane przez zbuntowanych nastolatków. Nasilenie konfliktu bywa niejednokrotnie tak duże, że młody człowiek decyduje się na ucieczkę z domu, przystaje do podejrzanej grupy nieformalnej, sięga po używki, bądź wpada w depresję. Nie wstydźmy się prosić o pomoc pedagoga. W końcu chodzi o życie i zdrowie dziecka.
Publikacje dla dzieci i rodziców
Depresja młodzieńcza
Depresja młodzieńcza
Dziś pragnę przedstawić Państwu kilka danych i informacji na temat choroby, jaką jest depresja. Należy ona do grupy zaburzeń nastroju. Według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10), aby specjalista mógł zdiagnozować depresję, objawy muszą utrzymywać się co najmniej przez okres dwóch tygodni.
Dane statystyczne podają, że na depresję choruje ok. 350 milionów ludzi na całym świecie, 1,5 miliona osób w Polsce. Choroba ta najczęściej jest diagnozowana u osób w wieku między 20 a 40 rokiem życia i dotyka częściej kobiety. Szacuje się, że do roku 2030, depresja będzie jednym z największych problemów zdrowotnych na świecie. Niestety problem depresji jest również coraz częstszy wśród dzieci i młodzieży. Na kliniczną depresję cierpi 1% dzieci przedszkolnych powyżej 2-go i 3-go roku życia, 2% w grupie dzieci 6-12 lat oraz do 20% w grupie młodzieży.
Ale czym jest ta depresja? Przecież to tylko większy smutek, prawda?
Niestety nie. Smutek przeżywa każdy z nas. Jest on uczuciem tak samo ważnym, jak radość czy złość. Jednak pomimo przeżywanego smutku, wciąż jesteśmy w stanie cieszyć się tym, co nas otacza, odnajdywać radość w mniejszych i większych rzeczach. W depresji, chora osoba nie ma już tej „zdolności”, codzienność zaczyna ją przytłaczać, wszystko traci sens, dni zaczynają się wydłużać; oprócz smutku osoba chora przeżywa pustkę, poczucie bezradności i beznadziejności. To jest główna różnica między smutkiem a depresją. Smutek jest uczuciem, depresja jest poważną chorobą.
Depresja młodzieńcza
Często myślimy: „To tylko bunt nastolatka, dlatego tak się zachowuje”. Jednak czy na pewno?
Okres dorastania ma swoje prawa i charakteryzuje się wieloma zmianami, które zachodzą nie tylko w ciele, ale również w psychice młodego człowieka. Nastolatek powoli zaczyna budować swoją tożsamość, próbuje stać się niezależną osobą, odnaleźć swoje miejsce w świecie i odpowiedzieć sobie na jedno z najważniejszych pytań: „Kim jestem?”.
Smutek, rozdrażnienie lub chwilowe obniżenie nastroju, tzw. dołki czy gorsze dni są naturalną i normalną rzeczą, pod warunkiem, że nie utrzymują się przez dłuższy czas. Jeżeli większość z poniższych objawów utrzymuje się co najmniej dwa tygodnie, należy szukać pomocy u specjalisty.
Gdzie szukać pomocy?
Pierwszym krokiem jest udanie się do specjalisty – psychiatry dziecięcego, który jest osobą wykwalifikowaną i jako lekarz nie tylko postawi diagnozę, lecz poradzi również czy konieczna jest farmakologia (włączenie leków). Następnie warto udać się do psychoterapeuty lub psychologa, który pracuje z dziećmi i młodzieżą. Specjalista podpowie Państwu, jaki rodzaj terapii zaleca (w przypadku dzieci i młodzieży najczęściej jest to terapia indywidualna i rodzinna).
Jak wspierać?
Rodzicu! Pamiętaj, że depresja to choroba, a nie wymysł Twojego dziecka. Dlatego nie bagatelizuj i umniejszaj jego problemów. Jeżeli widzisz niepokojące objawy, które utrzymują się codziennie przez dłuższy czas – REAGUJ i zwróć się o pomoc do specjalisty. Depresja to nie katar, który minie w ciągu tygodnia.
Jednakże, pomimo że będzie to długi proces - depresję da się wyleczyć. Psychoterapia połączona ze wsparciem psychiatrycznym daje efekty, lecz trzeba być cierpliwym. Poniżej zwracamy uwagę na to jak mogą Państwo wspierać swoje dziecko oraz na jakie słowa należy zwracać uwagę. Pamiętajmy, że dawanie „dobrych rad” nie wyleczy choroby, lecz sprawi tylko dodatkowy ból młodej osobie.
Rodzicu, jeżeli chcesz wiedzieć więcej, zapraszamy do odwiedzenia stron:
https://forumprzeciwdepresji.pl
http://stopdepresji.pl/artykul-depresja_nastolatkow
Źródło:
https://www.facebook.com/pomocnia/photos/a.366793057058977/500840956987519/?type=3&theater
https://www.facebook.com/warsztatzemocjami/photos/a.193197978127470/470653857048546/?type=3&theater
PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ KOMPUTEROWYCH
Uzależnienie jest psychiczną lub fizyczną zależnością od substancji, osób, zachowań lub rzeczy, które doraźnie wywołują poprawę samopoczucia osoby uzależnionej. Doraźnie, dlatego że korzyści, jakie odnosi się z nałogu, trwają krótko. Trwałe są natomiast negatywne skutki – uszczerbek w relacjach międzyludzkich, uczucie wstydu, przegranej.
Czynniki uzależniające to: narkotyki, alkohol, pożywienie, seks, telewizja, komputer, praca i sukces, kontrolowanie ludzi i wydarzeń, pieniądze (wydawanie, gromadzenie lub hazard), aprobata innych ludzi, destruktywne relacje, dolegliwości fizyczne, dążenie do perfekcjonizmu, czystość, wygląd zewnętrzny, religia.
Dziś poświęcę uwagę uzależnieniom od komputera, Internetu, gier jako najczęściej spotykanym u dzieci i młodzieży.
To na rodzicach spoczywa obowiązek sprawowania kontroli nad treściami, które za pośrednictwem współczesnych mediów dosięgają ich dzieci. Wiele gier komputerowych przesiąkniętych jest przemocą, seksem i treściami okultystycznymi. Filmy, bajki, gry oddziałują emocjonalnie na życie widzów, zwłaszcza dzieci. Pod ich wpływem wzmagają się postawy lęku, agresji. Poruszające obrazy zapadają głęboko
w pamięć dziecka, a potem są odgrywane – najpierw podczas zabawy, potem w życiu. W Internecie dzieci trafiają na różne strony, czasem nieopatrzne kliknięcie w reklamę, kieruje na stronę płatną, ociekającą seksem. Blokady rodzicielskie włączane na komputerach, owszem, pomagają, ale lepiej chroni dzieci wychowanie w duchu osobistej godności, odpowiedzialności i świadomości. Dlatego należy rozmawiać z dziećmi na temat uzależnień, wpływu szkodliwych materiałów i przekazów medialnych na umysł i ciało młodego człowieka. Trzeba podawać i omawiać przykłady osób wykorzystanych przez oszustów przy pomocy Internetu. Trzeba opowiadać o różnych zdarzeniach, aby dziecko wiedziało, jak postąpić w danej sytuacji. Podczas rozmów strzec się trzeba reakcji histerycznych, wybuchów, łez, zawstydzania. Równocześnie samemu należy dawać dobry przykład i nie przebywać zbyt długo przed monitorem. Czasami trzeba wręcz zwołać spotkanie rodzinne i podjąć odpowiednie decyzje, jeśli widzimy, że coś złego się dzieje – może to być zakaz oglądania poszczególnych programów, stacji, konfiskata szkodliwych płyt, gier, komiksów, dysków (najlepiej ze zwrotem poniesionych nakładów przez dziecko). Decyzje wymagają omówienia z dziećmi, aby nie poczuły się pokrzywdzone i z przekory nie zaczęły robić tego samego.Sygnały rozpoznawcze uzależnień to:
- pogorszenie relacji z innymi członkami rodziny, odsunięcie się do rodzinnych zajęć, obowiązków, prac,
- zaniedbanie znajomych w realnym świecie na rzecz wirtualnych,
- pogorszenie wyników w nauce,
- zaczerwienione oczy, zmęczenie, czasem depresja.
- brak innych zainteresowań poza komputerem np. sportowych,
- negatywne zmiany osobowościowe takie jak: niepokój, przygnębienie, nerwowość, kłamanie, skrytość,
- zmiany dotyczące snu (bezsenność, zasypianie o dziwnych porach, późne wstawanie, szukanie odosobnienia).
Cykl uzależnieniowy:
Obsesja – Pogoń – zaspokojenie – Powrót do normalności – Usprawiedliwianie się – Poczucie winy – Wstyd – Rozpacz – Przysięga „Nigdy więcej”.
Wykorzystanie komputera.
Należy wiedzieć, że według danych młodzi ludzie używają komputera do: zakupów 33 %, zdobywania wiedzy 68%, zdobywania informacji 52 %, rozrywki 67%, kontaktu 62 %. Tak więc jest to raczej droga zabawka niż sposób na uczenie się dla młodzieży. Do korzystania z Internetu na bieżąco przyznaje się 43% dzieci, codziennie 43%, kilka razy w tygodniu 12%, 1,5% - kilka razy w miesiącu, 0,5 – rzadziej niż raz
w miesiącu. Zatem jeśli dziecko przebywa przy komputerze dłużej niż godzina - dwie dziennie bez konkretnego powodu np. realizacja projektu do szkoły, można mówić o niekontrolowanej zabawie i prostej drodze do uzależnienia. Łatwo sprawdzić, czy trudno dziecku żyć bez komputera – niech nie używa go przez dwa dni i obserwuje w tym czasie swoje zachowanie. Bardzo często wtedy jest rozdrażnione, nie umie sobie znaleźć miejsca, zająć się czymś innym, jego myśli natrętnie krążą wokół tematu „kiedy będę mógł po klikać i usiąść przez monitorem”.Jak uchronić dziecko przez uzależnieniem?
· Rozmawiaj z dzieckiem na wszystkie tematy, aby było świadome.
· Kochaj, ale wymagaj od dziecka wykonywania codziennych obowiązków.
· Akceptuj i szanuj swoje dziecko. Nie musi być takie jak ty.
· Chwal swoje dziecko. Niech czuje się doceniane.
· Ufaj, ale czasem kontroluj strony odwiedzane przez dziecko oraz czas spędzany przy komputerze.
· Proponuj wartościowe strony dla dzieci.
· Uświadom, co jest przywilejem dziecka (np. telefon, komputer, pizza, modne ciuchy, gadżety), a co prawem (nakarmić, ubrać, zapewnić dostęp do edukacji, dać miejsce do spania, zapewnić opiekę medyczną).
· Pomóż odkryć dziecku jego zainteresowania np. plastyczne, muzyczne, sportowe i wspomóż w realizacji pasji.
· Zadbaj o dobry kontakt dziecka z rodziną i rówieśnikami np. zaproszenia do domu, wspólne wyprawy, wycieczki.
· Wychowuj dziecko w duchu wartości, ucz rozróżniania tego co dobre i co złe.
Bibliografia:
„W stronę wartości”. Encyklopedyczny poradnik życia rodzinnego, Frank Minirth, Paul Meier, Stephen Arterburn, Świat książki, Warszawa 1998
http://czasdzieci.pl/domowa-akademia/rodzice-artykuly/id,901-rodzicielskie_obowiazki_dzieciece.html
„Wychowanie do życia w cyfrowym świecie”. Przewodnik dla nauczycieli i nie tylko, Fundacja Panoptykon, Warszawa 2015
Jak zorganizować pracę dziecku dyslektycznemu w domu?
Warunkiem skutecznego oddziaływania na dziecko jest systematyczna praca w szkole i w domu. Aby przyniosła ona pożądany efekt, warto kierować się kilkoma zasadami zawartymi w publikacji „Jestem rodzicem dziecka z dysleksją” autorstwa prof. Marty Bogdanowicz.
Publikacja powstała z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Dysleksji.Oto kilka podstawowych zasad:
- Wykonywanie zadań zawsze w tym samym miejscu (najlepiej przy własnym biurku i najlepiej w tym samym czasie, bo to wspomaga gotowość dziecka do uczenia się.
- Pamięć pracuje sprawniej, gdy dziecko jest zrelaksowane, a zatem ważny jest odpoczynek przed przystąpieniem do ćwiczeń.
- Miejsce do pracy powinno być uprzątnięte, bez zbędnych przedmiotów przykuwających wzrok dziecka i rozpraszających jego uwagę.
- Po jednej stronie biurka zaleca się ustawić zieloną roślinę, na którą dziecko będzie mogło skierować zmęczony czytaniem wzrok.
- Trzeba zadbać o ciszę – wyłączyć telewizor, sprzęt grający, a nawet telefon.
- Mózg wymaga „rozgrzewki”, czyli ćwiczeń wstępnych. Najlepsze są ćwiczenia, które mają formę zabawy.
- W pracy warto wykorzystywać skojarzenia, dzięki którym więcej i lepiej się zapamiętuje.
- Podczas ćwiczeń czytania nie powinno się przybierać zbyt wygodnej pozycji, bo to rozleniwia i nie sprzyja aktywności umysłowej.
- Zalecaną formą wspierającą pracę i relaks dziecka są zajęcia ruchowe, w tym np. ćwiczenia naprzemienne, które pobudzają i usprawniają pracę obu półkul mózgowych odpowiedzialnych za koordynację funkcji wzrokowych, słuchowych i ruchowych.
Pomoc psychologiczna online dla dzieci - dlaczego warto z niej skorzystać?
Pomoc psychologiczna online dla dzieci - dlaczego warto z niej skorzystać?
W aktualnej sytuacji, kiedy pandemia zatrzymała nas w domach, ograniczyła kontakty i utrudniła dotarcie do specjalistów, coraz więcej poradni, przychodni, ośrodków czy też prywatnych gabinetów oferuje pomoc zdalną. Na czym ona polega? Czy jest skuteczna? Kto może z niej korzystać? Czy jest odpowiednia dla dzieci? Na te i inne pytania spróbuję odpowiedzieć w niniejszym artykule.
Pomaganie psychologiczne w sposób zdalny nie jest pomysłem nowym. Jego początków możemy się doszukać w latach 70-tych XX wieku w Stanach Zjednoczonych. Wraz z dynamicznym rozwojem internetu zyskuje coraz większość popularność na świecie. Także w Polsce są instytucje, które mogą pochwalić się wieloletnim doświadczeniem w pomaganiu na odległość za pomocą e-maili czy kontaktów telefonicznych. Istnieją więc dobre wzorce, są specjaliści, którzy dzielą się wiedzą. Psychologowie mają możliwość szkolenia się i podnoszenia swoich kompetencji zawodowych w tym zakresie.
Pomoc zdalna przybiera różnorodną postać: od usług informacyjno – edukacyjnych po diagnostyczne i terapeutyczne. Może służyć wstępnemu rozpoznaniu problemu, udzieleniu porady motywacyjnej albo decyzyjnej, konsultacji, przekazaniu wiedzy, a także krócej lub dłużej trwającej terapii. Najprościej mówiąc, jest usługą świadczoną na odległość za pomocą mediów elektronicznych, takich jak: Internet, telefon, wideotelefon itp. w oparciu o kontakt asynchroniczny, kiedy to psycholog i osoba szukająca pomocy nie komunikują się w tym samym czasie np. wymieniając e-maile, jak i w oparciu o kontakt synchroniczny, gdy ich obecność jest równoczesna np. w trakcie rozmowy na Skype. Pragnę zaznaczyć, że ten rodzaj pomocy nie ma na celu zastąpienia kontaktów osobistych face to face. Jest po po prostu innym, dodatkowym rodzajem oferty pomocowej, przydatnym w różnych sytuacjach. Wykorzystuje takie atuty internetu i telefonu jak: elastyczność czasowa i przestrzenna, wygoda korzystania, ułatwiony dostęp do specjalisty.
Badania prowadzone przez ostatnie dwadzieścia lat pokazują, że internetowa terapia psychologiczna ma porównywalną skuteczność, jak ta prowadzona w sposób tradycyjny m.in. w przypadku leczenia depresji (także u dzieci), zaburzeń lękowych, napadów paniki, stresu pourazowego, zaburzeń obsesyjno - kompulsywnych. Dobrze się sprawdza w nauce radzenia sobie z gniewem czy edukacji psychologicznej np. na temat rzucania nałogu palenia papierosów. Zwykle terapia przez Internet postępuje szybciej, sprzyja otwieraniu się i analizowaniu swoich trudności.
Korzystać z pomocy psychologicznej online mogą zarówno dorośli, w tym rodzice, opiekunowie, nauczyciele, jak i dzieci. Analiza potencjalnych grup klientów wskazuje, że jest to bardzo korzystna forma dla osób, które z różnych względów mają utrudniony dostęp do gabinetu psychologicznego. Przyczyną może tu być trwająca pandemia, ale także długi i skomplikowany dojazd czy godziny pracy rodziców nie dające możliwości bezpośredniej rozmowy ze specjalistą. Wygodne jest to również dla osób niepełnosprawnych fizycznie lub pozostających w domu z małymi dziećmi. Doświadczenia kliniczne ujawniają, że chętnie przez internet komunikują się klienci przeżywający silne, negatywne emocje, w tym lęk, wstyd związany z posiadanym problemem, nie mające odwagi na kontakt bezpośredni z terapeutą oraz osoby przebywające w środowisku bardzo etykietującym i piętnującym udanie się po pomoc profesjonalną. Dla młodych ludzi porozumiewanie się przez internet jest czymś znanym, łatwym i naturalnym, więc nie mają oporu przed korzystaniem z takiej pomocy.
Należy zaznaczyć, że mimo skuteczności terapii online i wielu zalet zdalnego pomagania, są również pewne ograniczenia. Na pewno problem stanowi diagnoza dzieci. Wielu testów nie da się wykonać inaczej, niż w bezpośrednim kontakcie np. testów badających możliwości intelektualne czy poziom rozwoju w różnych sferach. Trudno jest też obserwować zachowanie. Wyklucza to w zasadzie działalność orzeczniczą. Diagnozę wstępną stawia się w oparciu o wywiad i narzędzia przesiewowe dostępne w wersji komputerowej. Można poprosić dziecko o wykonanie rysunków, zadać pytania, zaprosić do pracy z fantazją, co da nam podstawę do wyodrębnienia hipotez odnośnie funkcjonowania emocjonalnego, osobowościowego. Jeśli chodzi o poradnictwo oraz terapię, to prowadzenie tego typu działań wiąże się z pewnym obyciem osoby, której pomagamy z kamerą, klawiaturą, co preferuje raczej starsze dzieci i młodzież. Przeszkodą są tu także słabe umiejętności komunikowania się. Generalnie nie podejmuje się pracy online z osobami o poważnych skłonnościach samobójczych, osobami psychotycznymi, uzależnionymi od alkoholu i narkotyków, wymagającymi ścisłej kontroli lekarskiej ze względu na stan zdrowia - potrzebują one terapii stacjonarnej i często współpracy wielu specjalistów. Podczas pomagania online mogą zaistnieć także bariery wynikające z problemów technologicznych np. przerwane połączenia, zablokowane filmy, problemy z dostępem do czatów, niska jakość połączenia, co zaburza relację terapeutyczną.
Czy warto skorzystać z pomocy psychologicznej online? Zdecydowanie tak. Zachęcają do tego wyniki badań, pozytywne doświadczenia psychologów i osób korzystających z ich pomocy. Należy pamiętać o pewnych ograniczeniach i wykorzystywać zalety tej formy pracy.[1]
.
BEZPIECZNE KORZYSTANIE Z INTERNETU PRZEZ DZIECI
Aby bezpiecznie korzystać samemu z Internetu i przekazać tę wiedzę dzieciom, trzeba sobie uświadomić, że:
1. Strzeżonego Pan Bóg strzeże. Niech komputer będzie we wspólnym pokoju, a nie pokoju dziecka. Łatwiej będzie rodzicowi skontrolować strony, jakie odwiedza jego dziecko, rozmawiać na ich temat, wprowadzać dziecko w cyfrowy świat, uczyć dziecko i uczyć się od niego.
2. Każdy komputer powinien być wyposażony w program antywirusowy, który systematycznie będzie aktualizowany.
3. Każda informacja w Internecie rozprzestrzenia się poza kontrolą autora, np. zdjęcia, to, co piszemy
o rodzinie, kolegach. Należy więc uczyć dzieci etycznego zachowania, poszanowania opinii i uczuć innych osób.4. W sieci nic nie ginie, a fałszywa informacja rozchodzi się wielokrotnie szybciej niż sprostowanie. Krzywda wyrządzona w sieci nie boli mniej niż ta wyrządzona twarzą w twarz i trudno ją naprawić.
5. W sieci nie należy podawać swojego imienia, nazwiska, telefonu. Warto nauczyć dziecko posługiwania się nickiem.
6. Internet to źródło informacji, które jednak nie zawsze są prawdziwe, dlatego należy do nich podchodzić krytycznie. Równocześnie nie należy łamać praw autorskich i przypisywać sobie tekstów innych osób.
7. Sieć w coraz większym stopniu wpływa na relacje w świecie rzeczywistym np. hejtowanie, agresja, nowe znajomości, depresje. Należy zatem być ostrożnym i samemu szanować innych.
8. Internet to wybór darmowych usług, które jednak w różnym stopniu szanują prawa użytkowników.
9. Działając w sieci na każdym kroku zostawiamy cyfrowe ślady. Każdego użytkownika komputera można rozpoznać na podstawie numeru identyfikacyjnego komputera albo czynników określających jego cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe, społeczne.
10. Na podstawie cyfrowych śladów tworzone są indywidualne profile użytkowników, w wyniku czego poszczególne osoby widzą różne treści. Może to ograniczać horyzonty, zamykając użytkownika w tzw. bańce filtrującej.
11. Należy zawsze dokładnie czytać regulaminy usług, jeśli nie chcemy niespodziewanie za coś płacić.
12. Należy ustawiać prywatność w ustawieniach przeglądarki i nie korzystać ze stron używających ciasteczka, które gromadzą o nas dane.
13. Nic w Internecie nie jest za darmo. Ceną jest pozyskanie informacji na nasz temat np. dla firm reklamowych, przestępców.
14. Warto dbać o wysokie bezpieczeństwo haseł (co najmniej 8-znaków, cyfry, małe i wielkie litery, nie słowa) i zmieniać je co miesiąc.
15. Dzieci wychowywane w zaufaniu do rodziców, w sytuacji zagrożenia zwrócą się właśnie do nich. Kiedy ktoś im grozi lub chce się z nimi umówić, opowiedzą rodzicom, którzy nie wpadają w panikę, ale mądrze, spokojnie umieją doradzić.
16. Lepiej korzystać z portali społecznościowych za pomocą przeglądarek a nie przez aplikacje, które gromadzą więcej danych na nasz temat.
17. Dla bezpieczeństwa trzeba blokować śledzenie na stronach z przyciskami społecznościowymi i nie logować się przez konta społecznościowe do innych usług.
18. Należy uważać na maile od osób nieznajomych, zwłaszcza zawierające załączniki.
19. Wszystkie ściągnięte pliki z internetu należy skanować.
20. Nie należy ściągać programów demo z podejrzanych stron.
Bibliografia:
Wychowanie do życia w cyfrowym świecie. Przewodnik dla nauczycieli i nie tylko, Fundacja Panoptykon, 2015
Agresja i przemoc w środowisku wychowawczym dziecka
Rodzina stanowi najważniejszą grupę społeczną, w której dziecko przyswaja sobie normy społeczne, zasady współżycia i współdziałania z ludźmi. Jest najważniejszym i podstawowym środowiskiem wychowawczym dziecka. Właśnie w rodzinie dzieci uczą się zachowań społecznych w sposób najbardziej trwały i efektywny.
Najczęściej wyróżniane style wychowawcze to: demokratyczny i autokratyczny (autorytarny). Styl autokratyczny:
- rodzice kierują się swoimi aspiracjami i potrzebami, nie uwzględniając często potrzeb i możliwości dziecka
- wysokie wymagania stawiane przez rodziców przewyższają możliwości dziecka
- kary fizyczne i zastraszanie za naruszanie ustalonych przepisów i zasad
W rezultacie:
- apatia dziecka
- niechęć do rodziców
- postawa bierna, uległa, ale z drugiej strony wrogość wobec rodziców, rodzeństwa
- wzrost zachowań agresywnych wobec rówieśników
Styl demokratyczny:
- wzajemne poszanowanie praw członków rodziny
- dyskutowanie, wyjaśnianie, wspólne ustalanie zasad i obowiązków panujących w rodzinie
- konsekwentne postępowanie wobec dziecka
- dzieci uczą się postępować w określony sposób nie na zasadzie lęku przed karą, lecz dzięki akceptacji wskazanego przez rodziców modelu zachowania
Biorąc go pod uwagę styl wychowania oraz oczekiwania rodziców wobec dzieci możemy wyodrębnić 5 głównych i zarazem negatywnych typów rodzin.
1. Rodzina władzy
Rodzina, charakteryzująca się tradycyjnym układem ról – każdy członek rodziny ma w niej wyznaczone miejsce. Oczekiwania wobec dziecka nierzadko przekraczają jego rzeczywiste możliwości. Żyje ono pod ciągłą presją rodziców, ich zbyt dużych wymagań. Od dziecka wymaga się bezwzględnego posłuszeństwa, przestrzegania ustalonych zasad, których łamanie pociąga za sobą bolesne kary. Są to najczęściej kary fizyczne ale nierzadko występują też kary psychiczne tj poniżanie, szantaż emocjonalny, groźby, a w skrajnym przypadku porzucenie.
W takiej rodzinie dziecko nie czuje się kochane, jest samotne, nie szanowane oraz uczy się rezygnować z własnych pragnień, które wydają mu się mało ważne. Rozwija się u niego poczucie klęski, co w efekcie może prowadzić do ukształtowania poczucia niższej wartości. Dziecko często przeżywa złość, gniew, bunt, a także silne poczucie winy i bezradność. Często na skutek patologicznej zależności od rodzica rozwija się u dziecka skłonność do idealizowania opiekuna i w konsekwencji identyfikowanie z nim samym.
2. Rodzina sukcesu
Rodzina stawiająca dziecku duże wymagania, często poza jego możliwości. Jednak w odróżnieniu od rodziny władzy angażuje się w realizacje zamierzonych celów. W tej rodzinie stosuje się kary i nagrody jako sposób pobudzenia motywacji dziecka. Uczucia są okazywane dziecku w zależności od tego czy sprawi ono zawód rodzicom czy też spełni ich oczekiwania.
Dziecko stara się za wszelką cenę zadowolić rodziców, ale najczęściej nie jest w stanie, przez co uchodzi za dziecko niezdolne, które nic nie potrafi. Pojawia się wówczas lęk przed niepowodzeniem, kształtuje się poczucie mniejszej wartości. W konsekwencji, w życiu codziennym dziecko zaczyna unikać wszelkich sytuacji trudnych, szczególnie tam, gdzie jest możliwość poddania go ocenie społecznej. Kształtuje się w nim przeświadczenie o własnej nieudolności, prowadzące do unikania wszelkich trudności i wyzwań. Dziecko czuje się zdecydowanie gorsze od innych, gdyż rodzice codziennie udowadniają mu, że do niczego się nie nadaje.
3. Rodzina obojętna czyli bezstresowa.
Brak konkretnych oczekiwań w stosunku do dziecka. Rodzice są zajęci swoją pracą, swoimi sprawami. W takiej rodzinie dominuje obojętność emocjonalna wobec dzieci. Dziecko nie czuje zainteresowania ze strony rodziców, ich trocki, nie zna ich oczekiwań. W takich rodzinach dziecko jest samotne. Taki typ rodziny kształtuje lęk u dziecka - nie czuje się ono w niej bezpieczne, kochane czy nawet akceptowane
Taki sposób wychowania przyczynia się do ukształtowania u dziecka poczucia mniejszej wartości, przyczynia się do nadmiernej zależności wobec innych osób.
4. Rodzina chaosu
Zmienność oczekiwań wobec dziecka, zmienność wymagań to główne cechy charakterystyczne dla tego typu rodziny. Dziecko nie wie tak naprawdę, czego od niego się żąda, jakie są oczekiwania rodziców. System kar i nagród, cechuje duża chwiejność. Rodzice stosują kary fizyczne i przemoc psychiczną poprzez poniżanie czy wyśmiewanie dziecka. W rezultacie dziecko nigdy nie czuje się bezpiecznie. Żyje w ciągłym napięciu, gdyż nie wie co może je spotkać za chwilę. Reakcje jego rodziców są bowiem nieprzewidywalne.
5. Rodzina nadopiekuńcza.
Taka rodzina nie ma żadnych oczekiwań w stosunku do dziecka. W przeciwieństwie jednak do rodziny bezstresowej, tutaj między dzieckiem, a rodzicem wytwarza się silna więź emocjonalna. U podstaw braku oczekiwań wobec dziecka często kryje się lęk, że dziecku może się przydarzyć coś przykrego, że nadmierny wysiłek spowoduje chorobę czy inne nieszczęście i dlatego należy je chronić przed zagrożeniem. W tej rodzinie panuje przeświadczenie, że dziecko jest bezbronne, a rolą rodziców jest zapewnienie mu ochrony. Zatem jest ono otoczone przesadną troską i miłością. W ten sposób rodzice sygnalizują, że dziecko jest słabe i nieporadne i w rezultacie uzależniają się od siebie całkowicie.
Według Gil „child abuse” oznacza każdą aktywność, czy też jej brak ze strony pojedynczej osoby, instytucji lub też ogólnie pojętego społeczeństwa, a także wszelkie rezultaty tej aktywności lub jej braku, które prowadzą do zakłócenia prawidłowej wewnętrznej równowagi u dzieci, ich optymalnego rozwoju i swobody.
Wyróżniamy 4 główne rodzaje przemocy:
- przemoc fizyczna czyli maltretowanie
- przemoc psychiczna (emocjonalna)
- zaniedbanie
- molestowanie seksualne dzieci
Poszczególne rodzaje przemocy rzadko występują w czystej formie - z reguły wzajemnie się przenikają i współwystępują (Sobkowska 1999).
Przemoc fizyczna:
Przemoc fizyczna jest postrzegana jako intencjonalne zachowanie, którego następstwem może być uszkodzenie ciała To wszelkiego rodzaju zachowania agresywne, skierowane na ciało dziecka, poczynając od pozornie niewinnych klapsów, szarpnięć i szturchnięć, poprzez bardziej brutalne formy, aż do fizycznego maltretowania dziecka z użyciem różnych przedmiotów (Rożnowska 1998).
Przemoc psychiczna(emocjonalna)
Przemoc psychiczna to celowe niszczenie czy też obniżanie możliwości prawidłowego rozwoju dziecka, poczynając od wyzwisk, poprzez innego rodzaju dokuczanie dziecku, aż po emocjonalne odrzucenie, nieliczenie się z dzieckiem i jego potrzebami (Szymańczak 1995; Sobkowska 1999). Jest to najtrudniejszy do rozpoznania rodzaj przemocy.
Według Gromskiej za przemoc psychiczną można uznać takie zachowania, jak:
- świadome i celowe okrucieństwo wobec dziecka, które polega na wykorzystywaniu jego bezradności
- nieświadome zadawanie cierpień dziecku, poprzez nieznajomość funkcjonowania jego psychiki. Tacy rodzice nie doceniają możliwości dziecka, nie chwalą go, nie zaspokajają jego potrzeb emocjonalnych, stawiają zbyt wygórowane wymaganie oraz rzutują na dziecko własne przekonania i pragnienia. Próbują zaspokajać swoje potrzeby i realizować niespełnione w młodości czy dzieciństwie marzenia kosztem swojego dziecka (Grochocińska 2000; za: Gromska 1993).
Należą tu takie zachowania, jak:
- groźby skierowane przeciw dziecku lub zastraszanie go.
- zmuszanie dziecka do oglądania brutalnych scen, do przyglądania się jak niszczą jego ulubione zabawki, czy krzywdzą ukochane zwierzątko.
- wypowiedzi poniżających godność dziecka - zniewagi, obelgi i wyzwiska o różnym nasileniu. (głupi, idiota, niezdara etc)
- zachowania poniżające i o cechach sadystycznych
- odrzucenie emocjonalne
- nieadekwatne do wieku rozwojowego dziecka wymagania
- rozporządzenia wychowawcze niemożliwe do wykonania lub też sprzeczne (Hirigoyen 2002).
W pośredni sposób są to również:
- konflikt o dużym stopniu nasilenia pomiędzy rodzicami, polegające również na „wyrywaniu” sobie dziecka, nastawianiu przeciwko drugiemu z rodziców,
- zmuszanie do wyboru któregoś z rodziców- np. w sytuacji rozwodu
Zaniedbanie
Za zaniedbanie dziecka można uznać każde działanie lub jego brak, prowadzące do niezaspokojenia podstawowych potrzeb dziecka Może ono obejmować zarówno sferę fizyczną, emocjonalną, poznawczą, jak i społeczną i prowadzić do nieprawidłowego rozwoju dziecka.
Zaniedbanie przejawia się również poprzez nieprawidłowe postawy rodzicielskie.
1. Postawa odrzucająca
Postawa taka ma miejsce w przypadku nadmiernego dystansu uczuciowego oraz zbytniej dominacji rodziców. Opiekunowie dziecka często nawet nie darzą go sympatią, nie mówiąc już o silniejszych uczuciach. Nie interesują się w ogóle sprawami dziecka, tym, co robi i z kim się spotyka. Traktują je jako zbędny ciężar, który uniemożliwia im robienie kariery. Zdarza się, że poszukują odpowiedniego zakładu, ośrodka, który przejąłby ich obowiązki rodzicielskie. Tacy rodzice nie okazują uczuć swoim dzieciom. Wyjątek stanowią uczucia negatywne - straszą je i postępują wobec niego bardzo brutalnie. Nie liczą się z jego zdaniem, potrzebami. Traktują dziecko w zasadzie jako przedmiot, a nie człowieka, któremu należy się szacunek i który potrzebuje miłości.
2. Postawa unikająca
Jest ona wypadkową takich zachowań, jak bierność, uległość oraz nadmierny dystans uczuciowy. Rodzice ignorują dziecko, nie zauważając w ogóle jego obecności - ich kontakty z dzieckiem cechuje zupełnie obojętny stosunek emocjonalny. Opiekunowie starają się ograniczać kontakt z dzieckiem do niezbędnego minimum, doprowadzając czasem do tego, że dziecko jest zaniedbane i nierzadko narażone na niebezpieczeństwa z zewnątrz. Zdarza się też, że próbują zaspokajać potrzeby dziecka poprzez kupowanie mu prezentów, dawanie pieniędzy, drogich zabawek, ciuchów etc. - po prostu przekupują je. Generalnie rzecz ujmując, postawa unikająca wiąże się z niedbałością o dziecko zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej. W ostateczności może dojść nawet do porzucenia dziecka.
3. Postawa nadmiernie wymagająca
Postawa ta polega na stawianiu dziecku zbyt wysokich wymagań, które są nieadekwatne do jego poziomu rozwojowego. Rodzice z góry ustalają zasady postępowania, którymi dziecko ma się kierować w życiu, narzucając mu przy tym własne wartości, przekonania – często przelewają na nie swoje niespełnione ambicje. Nie pozwalają również dziecku na podejmowanie własnych decyzji, bo z góry zakładają, że są one złe. Często tuż po urodzeniu zakładają, że będzie słynnym prawnikiem, lekarzem, czy inną ważną osobistością - w tym kierunku kształcą swoje dziecko, nie licząc się z jego zdaniem . Nadmiernie stawianym wymaganiom i oczekiwaniem względem dziecka często towarzyszy tak zwana zasada trzech „P”, obejmująca takie pojęcia, jak perfekcjonizm, przekładanie wszystkiego na potem i w konsekwencji towarzyszący temu paraliż. Mechanizm ten polega na tym, ze dziecko, które chce spełnić oczekiwania rodziców i być doskonałym w tym co robi, odkłada różne rzeczy na potem, co z kolei prowadzi do lęku, że nie podoła temu wszystkiemu i sprawi zawód rodzicom. Pojawia się wówczas paraliż, który już w ogóle nie pozwala się zabrać dziecku do wyznaczonej pracy.
4. Postawa nadmiernie ochraniająca
Postawa ta charakteryzuje się przesadną opieką i sprawowaniem nad dzieckiem nadmiernej kontroli. Rodzice chroniąc dziecko przed trudami dnia codziennego, wyręczają je we wszystkich, nawet najprostszych czynnościach. Ograniczają swobodę dziecka, izolując je od świata zewnętrznego, rówieśników, wmawiając, że świat jest pełen niebezpieczeństw, przed którymi muszą je chronić. Traktują często dziecko jako osobę bezradną i nieprzystosowaną, choć w rzeczywistości nie musi to być prawdą. Często bez względu na jego wiek, uważają je za małego dzidziusia, któremu trzeba wszystko podać i opiekować się w każdej chwili, by nie zrobiło sobie krzywdy. Spełniają każdy kaprys, zachciankę dziecka, ulegając mu na każdym kroku i tłumacząc to miłością do niego. Często rodzice sami wybierają dziecku towarzystwo, kontrolują wydatki, by przypadkiem nie kupiło czegoś niezdrowego czy też niewłaściwego. Więź emocjonalna łącząca rodziców z dzieckiem jest istotnie bardzo silna, ale związek ten z upływem czasu zaczyna przybierać charakter uzależnienia, co wzmacnia bezradność dziecka, również w życiu dorosłym.
Przedstawione powyżej negatywne postawy rodzicielskie wyrażają się przede wszystkim w niezaspokojeniu potrzeb dziecka, zwłaszcza psychicznych. Niewątpliwie, jak zaznaczyłam na początku, noszą one znamiona zarówno zaniedbania wobec dziecka, jak i przemocy psychicznej i w rezultacie prowadzą do negatywnych konsekwencji, które z pewnością utrudniają dzieciom prawidłowe funkcjonowanie na płaszczyźnie społecznej
Przemoc seksualna
Za nadużycie seksualne można uznać każde zachowanie osoby dorosłej lub starszej, cechującej się przede wszystkim przewagą fizyczną lub psychiczną
w stosunku do dziecka. Celem takiego zachowania jest uzyskanie zaspokojenia seksualnego kosztem dziecka, które staje się w tym przypadku obiektem seksualnym. Należą tu zarówno zachowania współwystępujące z kontaktem fizycznym jak i bez kontaktu fizycznego – ekshibicjonizm, prezentowanie dziecku treści pornograficznych, dziecięca pornografia, a także wszelkie czynności seksualne odbywane na oczach dziecka.Jak rozpoznać?
Objawy:
Przemoc fizyczna:
uszkodzenia skóry
- obrażenia ciała tj. ślady po biciu, duszeniu, przywiązywaniu, oparzeniach, przypalaniu papierosem, ślady ugryzień przez człowieka
- obrażenia wewnętrznych narządów (np. wątroby)
- duża ilość złamań o trudnym procesie gojenia
- objawy niespecyficzne tj.brak reakcji na ból
- wybite zęby
- ślady powstałe na głowie w wyniku wyrywania włosów
- oparzenia – zwłaszcza duże powierzchnie ciała i w miejscach będących na co dzień pod ubraniem
- ślady rąk na dziecięcych nadgarstkach wskutek potrząsania nim
- rany, zadrapania, krwiaki
- urazy głowy
przemoc psychiczna
- częste i o dużym nasileniu bóle i zawroty głowy
- zaburzenia w obrębie układu pokarmowego (np. biegunki )
Zaniedbanie
- nieprawidłowy wzrost i waga ciała w stosunku do wieku dziecka
- opóźnienie w rozwoju psychoruchowym
- pasożyty skóry
- zmiany powstałe z braku higieny czy zaniedbania czyli wtórne tj. ropne zapalenie skóry, odmrożenia, świerzb, wtórne infekcje
Psychiczne następstwa przemocy
Fizyczna
- zaburzenia pamięci, brak koncentracji uwagi – problemy szkolne
- trudności w kontaktach z rówieśnikami (utrzymywanie dystansu, rozgraniczenie swojej przestrzeni od przestrzeni innych, nieumiejętność pracy w grupie)
- przewaga emocji negatywnych nad pozytywnymi – wysoki poziom lęku, ciągły niepokój
- trudności z ekspresją emocji
- trudności z samokontrolą emocji i zachowania
- zachowania agresywne (w stosunku do rówieśników
i zwierząt, zachowania autoagresywne)- nadpobudliwość-
- strach, obawa, poczucie niesprawiedliwości
- bunt, chęć zemsty
- zaniżona samoocena
- poczucie krzywdy, rozpacz
- brak samoakceptacji
- marzenia o śmierci
- ucieczki z domu
- próby i myśli samobójcze
- zaburzone poczucie bezpieczeństwa
- lęki
- zaburzone poczucie własnej wartości
- brak reakcji na ból
- obojętność na płacz innych dzieci
- brak godności osobistej
- lękliwość przejawiana
w stosunku do dorosłych – gwałtowne uchylanie się w odpowiedzi na gestoczekiwanie kary za błahe przewinienia
Przemoc psychiczna – następstwa:
- trudności z kontrolą emocji
- zaburzenia poznawcze
- obniżona samoocena
- brak samoakceptacji
- poczucie bezsensu
- lęki, fobie, nerwice
- zaburzenia snu
- poczucie krzywdy
i winy- zachowania autodestrukcyjne
i agresywne- problemy szkolne
- ucieczki z domu
Przemoc seksualna:
- nadpobudliwość,
- agresywne zachowanie dziecka,
- zachowanie autodestrukcyjne, - autoagresja, myśli i próby samobójcze
- tzw. erotyzacja dziecka oraz zachowanie i wiedza nieodpowiednie do wieku dziecka
- nadmierne zainteresowanie sprawami seksualnymi
- obserwowanym u dziecka zachowaniem regresywnym w stosunku do jego wieku np. moczenie nocne,
- gwałtowne R dziecka w sytuacji, gdy jest zmuszone się rozebrać np. na lekcji wf
- zaburzenia lękowe, do których należy uchylanie się przed dotykiem ze strony innych osób,
- lęk przed przebywaniem sam na sam z obcą osobą, fobie.
- problemy ze snem a co za tym idzie nadmierne zmęczenie dziecka w szkole
- zaburzenia myślenia,
- trudności z koncentracją uwagi co w konsekwencji prowadzi do problemów z nauką
- konflikty z rówieśnikami - zachowanie agresywne,
- zanik autorytetów lub przeciwnie - nadmierna uległość wobec nich,
- izolowanie się od otoczenia,
- wycofanie,
- tworzenie tzw. „wysokich murów obronnych” w obrębie własnej osoby
- zakładanie przez dziecko na siebie dwóch lub więcej par majtek, noszenie kilku warstw ubrania nawet w upalne dni,
Przyczyny agresji tkwią głównie w złej organizacji życia rodzinnego i popełnianych błędach wychowawczych.
Ogromnie ważna jest mądra miłość rodzicielska oraz akceptacja dziecka takim, jakim jest.
Brutalne filmy animowane pokazywane we wszystkich już stacjach telewizyjnych obfitują w postacie negatywne, posługujące się brutalnym językiem. Walka dobra ze złem to walka na pięści, noże, lasery, itp. Sceny te nie uczą, że za złe zachowanie trzeba przeprosić, że słabszym trzeba pomagać.
Nie pokazują pozytywnych wzorców zachowań.
Podobnie jest z grami komputerowymi. Posiadają one dużo elementów edukacyjnych, ale tyleż samo jest w nich zagrożeń. Dzieci i młodzież chętniej sięgają po te drugie, gdzie występują elementy strategiczne, z dużą dawką przemocy, gdzie walczy się z bestią, zabija się innych. Dziecko oswaja się w ten sposób z okrucieństwem, utożsamiają się z bohaterem i naśladują go.
Agresja jest co prawda symulowana, ale gracz jej się uczy i może ją wykorzystać w realnym życiu.
- Oglądanie nieodpowiednich programów telewizyjnych - w telewizji widzimy znacznie więcej przemocy niż jest jej w życiu codziennym. Każda scena zawierająca agresję jest trudna do przyjęcia przez dziecko i powoduje uraz. Oglądanie wielu takich scen powoduje, że dziecko obojętnieje. Stwierdzono, że takie dzieci są mniej chętne do udzielania pomocy. Według Amerykańskiego Stowarzyszenia Psychologów, dziecko zanim skończy szkołę podstawową, przeciętnie ogląda w telewizji około 8 tysięcy morderstw i 100 tysięcy scen gwałtu. Taka dawka przemocy znacząco wpływa na psychikę, co prowadzi do zaburzeń zachowania. Ponieważ zdolności selekcyjne dzieci są ograniczone, bezkrytycznie ulegają one prezentowanym wzorcom i identyfikują się z negatywnymi bohaterami gier i filmów. Występuje wyraźny związek między odbiorem agresji prezentowanej w telewizji lub grach komputerowych a zachowaniem dzieci.
Obcowanie ze scenami przemocy, agresji powoduje zobojętnienie na te bodźce i stają się one źródłem modelowania zachowań antyspołecznych wywołując reakcję agresji u widzów.
w przypadku młodzieży dobrze przystosowanej społecznie, z tzw. dobrych rodzin powoduje wzrost znieczulenia i uodpornienie się na sceny brutalne. W przypadku zaś młodzieży, która ma psychiczną bazę do rozwoju agresywnych zachowań oglądanie scen brutalnych dostarcza wzorów i technik do konkretnego zachowania.BIBLIOGRAFIA:
1. M. Jankowski, Słownik języka polskiego, Warszawa 1979.
2. I. Pospiszyl, Razem przeciw przemocy, Warszawa 1999.
3. M. Jędrzejweski, Subkultury a przemoc, Warszawa 1999.
4. J. Kondziela, Badania nad pokojem. Teoria i jej zastosowania, Warszawa 1974.
5. J. Bińczycka, Między swobodą a przemocą w wychowaniu, Kraków 1999.
6. M. Podściańska, Swoboda i przemoc - dylematy wychowania, "Wychowanie Na Co Dzień"2002,nr 2-3.
7. I.Kujawska, Przeciw przemocy, "Problemy Opiekuńczo - Wychowawcze" 1999, nr 2.
Cyberprzemoc - Przemoc bez użycia siły.