Jak pomóc dziecku przezwyciężyć trudności w nauce

,,….mów dziecku, że jest dobre,

że może, że potrafi…’’

J. Korczak

W każdej społeczności przedszkolnej i szkolnej jest pewna liczba dzieci napotykających na mniejsze lub większe  niepowodzenia. Trudności pojawiają się na różnych szczeblach kariery edukacyjnej, począwszy od przedszkola, aż do ukończenia nauki. Źródła ich są także różne. Mogą tkwić w samych dzieciach, rodzinie i najbliższym otoczeniu dziecka oraz w przedszkolu lub w szkole. Początkowe, drobne niepowodzenia w uczeniu się i przystosowaniu do otoczenia, w następnych etapach nauki mogą być przyczyną poważnych zaburzeń osobowości i zakłóceń wychowawczych. Można i trzeba skutecznie pomagać dzieciom, ale obowiązuje tu warunek – należy jak najwcześniej rozpoznać i usuwać przyczyny trudności.

Kolejnym warunkiem jest aktywny współudział i współpraca rodziców z przedszkolem i szkołą w poznawaniu problemów dzieci oraz zapewnienie im właściwej i efektywnej pomocy. Wymaga to zarówno od nauczycieli, jak i rodziców odpowiedniej wiedzy i umiejętności pedagogicznych.

Świadoma odpowiedzialność za losy dzieci – to świadome, celowe i zgodne z zasadami pedagogiki i psychologii oddziaływanie wychowawcze.

Przychodząc na świat dziecko dysponuje już pewnymi zadatkami wrodzonymi. Na dalszy ich rozwój wpływ mają zarówno dorośli, którzy dziecko wychowują i uczą, jak również grupy rówieśników, z którymi dziecko bawi się i współdziała. W procesie rozwoju odgrywa także dużą rolę własna aktywność i przedsiębiorczość dziecka. Wszystkie te czynniki  mogą wpływać mniej lub bardziej korzystnie na rozwój dziecka, w zależności od zachowań otoczenia i konkretnych warunków życiowych, w których dochodzą do głosu.

Jak wynika z powyższego, różnorodne przyczyny składają się zarówno na osiągnięcia dziecka oraz jego zachowania się, jak i jego trudności związane z przyswajaniem wiedzy.

Nie wdając się w szczegóły, najogólniej stwierdzić można, że niepowodzenia mogą być spowodowane:

·       brakami w ogólnym rozwoju umysłowym, na co składa się: opóźniony rozwój myślenia, mowy, mały zasób słownictwa, wąski zakres wiadomości o świecie, niska zdolność wykonywania działań wzrokowych, słuchowych, arytmetycznych, słaba pamięć, trudności w koncentracji uwagi.

·       niedojrzałością społeczną i emocjonalną dziecka, a więc: brakiem zainteresowania nauką, brakiem  samodzielności i wytrwałości, nieumiejętnością współżycia i współdziałania w grupie, nadmierną pobudliwością lub dużym zahamowaniem, brakiem poczucia obowiązku i przystosowania się powykonywania poleceń, panowania nad uczuciami,

·       obniżonym  poziomem rozwoju biologicznego, na który składają się: ogólny stan zdrowia, rozwój sił fizycznych, sprawność ruchowa i koordynacja ruchów.

Jeżeli Wasze dziecko ma kłopoty, a chcecie, by rozwijało się harmonijnie, bez zakłóceń funkcjonowało w przedszkolu, a potem w szkole – poświęćcie mu więcej uwagi, starajcie się poznać przyczyny trudności i zrozumieć je. W ustaleniu przyczyn pomogą Wam specjaliści z najbliższej poradni pedagogiczno - psychologicznej: psycholog, pedagog, logopeda oraz lekarz pediatra z najbliższego ośrodka zdrowia lub w miarę potrzeb - lekarze specjaliści.

Rozmawiajcie o kłopotach Waszego dziecka z nauczycielem, wychowawcą i wykorzystajcie jego wskazówki. Obserwujcie Wasze dziecko w różnych sytuacjach i analizujcie przyczyny takich, a nie innych zachowań.

Największa odpowiedzialność za los dziecka ciąży na rodzinie. O sukces swojego dziecka rodzice muszą walczyć od momentu jego przyjścia na świat, dlatego nie powinni czynić niczego, co mogłoby pozbawić dziecko spontanicznej radości życia i ograniczać jego rozwój.

Dobry dom rodzinny dostarcza dziecku spokoju psychicznego, bezpieczeństwa, dobrego nastroju i radości, a jednocześnie rozbudza zaciekawienie i zainteresowanie otaczającą rzeczywistością, uczy sposobów poznawania świata i przygotowuje do podejmowania przyszłych obowiązków, między innymi do podjęcia trudów związanych z nauką w szkole. Moment przekroczenia progu szkoły i pierwsze lata nauki, wymagają zapewnienia dziecku mądrze zorganizowanej pomocy, szczególnie wtedy, kiedy napotyka ono na niepowodzenia.

RODZICE

·       Bądźcie dla dziecka wyrozumiali i cierpliwi.

·       Zapewnijcie pogodną atmosferę w Waszym domu.

·       Stosujcie przemyślane, nieponiżające godności dziecka nagrody i kary. Nie pogłębiajcie karą za złe oceny jego negatywnych przeżyć, pamiętając, że dziecko także przeżywa swoje niepowodzenia.

·       Nie skąpcie pochwał i proporcjonalnie do wysiłku dziecka nagród. Dostrzegajcie każde, nawet najmniejsze osiągnięcie, jeżeli dziecko zdobyło je kosztem dużego wysiłku.

·       Nie porównujcie wyników swojego dziecka z wynikami innych, jeżeli takie zestawienie wypada zawsze na jego niekorzyść. Punktem odniesienia powinny być wówczas jego własne poprzednie osiągnięcia.

·       Dbajcie aby lekcje były odrabiane w ciszy i niezbyt późno oraz pozwalajcie dziecku na odpoczynek, jeśli obserwujecie zmęczenie nauką.

·       Pomagajcie w odrabianiu lekcji, nakłaniajcie dziecko do samodzielnej pracy, tłumaczcie niezrozumiałe zadania, ale nie podpowiadajcie gotowych rozwiązań.

·       Kontrolujcie odrobione lekcje.

·       Nie podważajcie autorytetu nauczyciela w oczach dziecka.

·       Dobierajcie odpowiednie programy telewizyjne i rozmawiajcie o oglądanych razem audycjach.

·       Wspólnie spędzajcie czas na spacerach, czytajcie dzieciom książeczki, opowiadajcie bajki, rozmawiajcie o różnych sprawach.

·       Zapewnijcie dziecku stały, higieniczny rozkład dnia, właściwe odżywianie, codzienny pobyt na świeżym powietrzu, odpowiednio długi i spokojny sen.

·       Zorganizujcie dziecku spokojne i dobrze oświetlone miejsce do nauki, własny kącik na przybory szkolne i zabawki.

·       Zapewnijcie kontakty z rówieśnikami.

Dziecko doznając wielu niepowodzeń, negatywnie oceniane i karane, odtrącone przez otoczenie, zatraca motywację do nauki, wykazuje niechęć do czynności, które wymagają wysiłku. Narażone jest na ciągłe przeżywanie lęku. W opinii otoczenia niesłusznie uchodzi za leniwe, tymczasem wymaga zrozumienia i życzliwej pomocy.

Jeżeli zawodzą metody szkolne, należy szukać innych, atrakcyjniejszych, pobudzających do działania. Taką metodą jest zabawa. Dobrze zorganizowana zabawa bawi i uczy. Wprowadza dziecko w dobry, radosny nastrój, wpływa korzystnie na jego równowagę psychiczną, rozwija inicjatywę, samodzielność, daje wiarę we własne siły, poszerza zainteresowania, wyrównuje braki rozwojowe, pomaga w opanowaniu wiadomości i umiejętności szkolnych, rozwiązuje problemy wychowawcze.

Jeżeli Wasze dziecko z trudem opowiada treść obrazków, źle buduje zdania, z trudem wyraża myśli na dowolny temat, ma kłopoty w matematyce:

·                                             porozmawiajcie z psychologiem w poradni pedagogiczno - psychologicznej

·                                             sprawdźcie u lekarza, czy dziecko jest zdrowe

·                                             zastosujcie się do wskazówek specjalistów

·                                             znajdźcie czas w ciągu dnia na zabawę i pracę z dzieckiem.

UWAGA

·                                             Dbając o prawidłową wymowę należy poprawnie mówić do dziecka: głośno, wyraźnie, nie spieszczać wyrazów, nie używać przesadnej gestykulacji i mimiki

·                                             odpowiadać dziecku na pytania

·                                             delikatnie poprawiać błędy w mówieniu

·                                             dbać o poprawność zdań oraz jasność i zwięzłość wypowiedzi

·                                         jeżeli dziecko jąka się, mówi niewyraźnie lub nieprawidłowo wymawia głoski np. cz=c, sz= s, r=j lub l, d=t, k=g, należy niezwłocznie złożyć wizytę logopedzie w poradni pedagogiczno - psychologicznej lub poradni foniatrycznej i zgodnie z zaleceniami specjalisty wykonywać ćwiczenia mające na celu usunięcie wady wymowy.

Niepowodzenia w nauce spowodowane zaburzeniami rozwojowymi są bardzo często mylnie interpretowane jako objawy małej staranności, lenistwa czy nieposłuszeństwa. Dziecko często jest krytykowane, czasem karane, a najczęściej osamotnione w swoich zmaganiach z kłopotami szkolnymi.

Takie podejście do dziecka to błąd.

Warto poświęcić czas swojemu dziecku, warto mu pomóc w pierwszych latach nauki, począwszy od klasy zerowej, aż do momentu, kiedy przywyknie do ,,wymagań’’ szkoły i zacznie radzić sobie samo. W tym okresie dzieci wykazują dużą plastyczność układu nerwowego i duże możliwości kompensacyjne, dlatego można im pomóc.

Szanowni Rodzice!

Bądźcie cierpliwi, bądźcie wytrwali i systematyczni a sukces dziecka w szkole pewny!

Bibliografia

1.                                             Faber A., Mazlish E., „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły?”, Media Rodzina, Poznań 2001

2.                                             Gordon T., „Wychowanie bez porażek”, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 2011

3.                                             Faber A., Mazlish E., „Jak być rodzicem, jakim zawsze chciałeś być”, Media Rodzina, Poznań 2015

4.                                             Faber A., Mazlish E., „Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i w szkole”

5.                                             Czajkowska I., Herda K. „Zajęcia korekcyjno - kompensacyjne w szkole”, WSiP, Warszawa 1989

6.                                             Metera H., „Przygotowanie dzieci do nauki czytania”, ,Życie szkoły”, 1973 nr 3

7.                                             Taraszkiewicz M., „Jak uczyć lepiej?”, CODN, Warszawa 1999

8.                                             Sawa B., „Jeżeli dziecko źle czyta i pisze”, WSiP, Warszawa 1987

9.                                             Sobich Z., „Jak pomóc dziecku przezwyciężyć trudności w nauce”, WOM, Lublin 1992

10.                                         Wojak W., „Niektóre przyczyny trudności i niepowodzeń szkolnych”, Problemy opiekuńczo - wychowawcze, WSiP, Warszawa 1997 nr 6